REHABILITACJA PO REKONSTRUKCJI ACL
Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego jest dosyć poważną kontuzją, a rehabilitacja po zabiegu rekonstrukcji to długotrwały proces. Ważne jest, aby został przeprowadzony w sposób przemyślany, zakładający indywidualne podejście do każdego pacjenta.
ACL inaczej więzadło krzyżowe przednie, jest jedną z ważniejszych struktur w stawie kolanowym. Łączy kość udową z kością piszczelową i pełni funkcję stabilizacji stawu. Zerwanie ACL to jedna z częstszych kontuzji stawu kolanowego wśród sportowców, jednakże nie trzeba zawodowo uprawiać sportu, aby doznać tego urazu. Wiąże się on z rehabilitacją oraz niejednokrotnie jest wskazaniem do zabiegu rekonstrukcji więzadła.
Czynnikami ryzyka zerwania więzadła krzyżowego są między innymi:
• Zaburzenia równowagi mięśniowej w obrębie kończyny dolnej,
• Asymetria obciążenia kończyn dolnych,
• Zaburzenia osi kończyny dolnej (koślawość stawu kolanowego),
• Płeć żeńska (tutaj wpływ ma charakterystyczna budowa kości miednicy i w związane z tym większa tendencja do koślawości stawów kolanowych).
Do zerwania ACL dochodzi najczęściej na skutek urazu bezpośredniego podczas uprawiania sportu takiego jak np. piłka nożna, narciarstwo, gdzie na staw kolanowy działają duże siły ścinające. Objawami tego urazu są nagły, silny ból, ograniczenie zakresu ruchomości oraz opuchlizna, która narasta przez pierwsze 24h od kontuzji. Charakterystyczne jest również tzw. „uciekanie” kolana do środka podczas chodu. W momencie urazu słyszalny może być również „trzask”.
CO NALEŻY ZROBIĆ PO URAZIE?
Leczenie zachowawcze w postaci rehabilitacji stosowane jest w sytuacjach gdy staw kolanowy wykazuje dużą stabilność lub gdy doszło do przerwania tylko części włókien więzadła krzyżowego przedniego. Leczenie zachowawcze jest możliwe również przy całkowitym zerwaniu więzadła, ale tylko w sytuacji gdy pacjent ma bardzo dobrą kontrolę mięśniową i w związku z tym nie odczuwa niestabilności w stawie oraz bólu! Fizjoterapia nakierowana jest na odbudowę kontroli motorycznej oraz dalszą poprawą stabilności stawu kolanowego.
Głównym wskazaniem do operacji rekonstrukcji ACL jest funkcjonalna niestabilność stawu kolanowego czyli tzw. „uciekanie kolana”, ból przy nagłych ruchach skrętnych. Pamiętajmy, że decyzja o rodzaju leczenia jest podejmowana wspólnie z pacjentem po dokładnym wywiadzie, badaniu oraz w oparciu o diagnostykę obrazową.
LECZENIE ZACHOWAWCZE CZY OPERACYJNE?
Pierwszą pomocą powinno być unieruchomienie oraz odciążenie stawu kolanowego. Aby zmniejszyć dolegliwości bólowe oraz opuchliznę można skorzystać z okładów z lodu. Niezwłocznie należy udać się do lekarza lub fizjoterapeuty w celu zdiagnozowania problemu, określenia stopnia uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego.
Obecnie mamy do czynienia z dużym postępem medycyny ortopedycznej, istnieje wiele metod rekonstrukcji ACL. Najnowocześniejszą z nich jest Internal Bracing, który polega na przeprowadzeniu specjalnej nici wewnątrz zerwanego więzadła. Nić ta umożliwia lekarzowi przymocowanie więzadła do struktury kostnej w stawie kolanowym, bez rekonstrukcji tkanki oraz pobierania przeszczepu od pacjenta. Do tego zabiegu mogą zostać zakwalifikowani tylko pacjenci, u których przerwanie ciągłości więzadła miało miejsce tuż przy przyczepie więzadła do kości, a nie na jego przebiegu.
Leczeniem operacyjnym kolana w którym doszło do uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego na jego długości jest rekonstrukcja więzadła za pomocą przeszczepu z własnych tkanek. Najczęściej w tym celu pobierane jest ścięgno mięśnia półścięgnistego, smukłego lub z więzadła właściwego rzepki.
Wszystkie wyżej wymienione metody rekonstrukcji wykonywane są artroskopowo czyli poprzez wprowadzenie przez niewielkie otwory elementów z kamerą oraz urządzenia roboczego. Dzięki doskonałej widoczności istnieje możliwość dodatkowej naprawy innych uszkodzeń stawu jakie zostaną zauważone śródoperacyjnie.
LECZENIE OPERACYJNE
- ZABIEG REKONSTRUKCJI WIĘZADŁA ACL
Głównymi celami postępowania fizjoterapeutycznego po zabiegu rekonstrukcji są odbudowa pełnego zakresu ruchomości w stawie, siły mięśni, czucia głębokiego, funkcji stawu kolanowego oraz powrót do poziomu aktywności sprzed urazu. Wczesne wdrożenie rehabilitacji redukuje poziom bólu oraz zmniejsza ryzyko powstawania zrostów. Fizjoterapeuta indywidualnie dostosowuje proces leczenia, mając na uwadze rodzaj urazu, metodę rekonstrukcji więzadła, czas jaki upłynął od urazu, wiek i poziomu aktywności. Należy pamiętać, że ramy czasowe poszczególnych etapów usprawniania są umowne i zależą od wielu czynników.
Rehabilitację po rekonstrukcji ACL możemy podzielić na poniższe etapy:
- Przygotowanie do zabiegu
- Wczesna pooperacyjna – do około 2 tygodnia po zabiegu
- Etap powrotu funkcji stawu kolanowego- do około 9. tygodnia
- Przygotowanie oraz stopniowy powrót do aktywności- od około 6 miesiąca po zabiegu
PRZYGOTOWANIE DO ZABIEGU
W większości przypadków zabiegi rekonstrukcji odbywają się w trybie planowym, warto poświęcić ten czas na jak najlepsze przygotowanie się do operacji. Pozwoli to zminimalizować ryzyko powikłań, a także przyspieszyć postępowanie fizjoterapeutyczne po zabiegu, co pozwoli skrócić czas powrotu do sprawności.
Etap ten obejmuje odbudowę, zakresu ruchu w stawie kolanowym oraz redukcję obrzęku. Fizjoterapeuta powinien również wdrożyć ćwiczenia mające na celu wzmocnienie mięśni kończyny dolnej, w szczególności głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego, a także położyć nacisk na odbudowę prawidłowego wzorca chodu. Jest to również czas na naukę chodu o kulach czy obsługi ortezy.
WCZESNA REHABILITACJA POOPERACYJNA
Działania w pierwszych dniach po zabiegu powinny być nakierowane na redukcję obrzęku w stawie. Do tego celu wykorzystywane są zabiegi takie jak krioterapia czy crio cuff. Ważne w tym etapie jest stopniowe uruchamianie stawu, co zmniejsza ryzyko powstawania zrostów pooperacyjnych. Wprowadzone zostają ćwiczenia czynne stawu kolanowego, delikatna mobilizacja rzepki, ćwiczenia rozciągające mięśni grupy tylnej uda oraz łydki, ćwiczenia wzmacniające między innymi mięśnie pośladkowe, głowę przyśrodkową mięśnia czworogłowego oraz nauka chodu. Swoje miejsce w tym etapie mają również ćwiczenia propriocepcji w częściowym obciążeniu stawu. Do końca trwania tego etapu ważne jest aby kontrolować stopień obrzęku. Pacjent powinien osiągnąć pełny zakres wyprostu oraz około 110˚ zgięcia w stawie. Jest to jeden z warunków umożliwiających pełne obciążenie stawu kolanowego oraz odstawienie kul.
ETAP POWROTU FUNKCJI STAWU KOLANOWEGO
Podczas tego etapu w dalszym ciągu ma miejsce praca nad zakresem ruchu, jednakże początkowo unikamy ruchów skrętnych oraz obciążania w krańcowych zakresach ruchu. Występowanie lekkiego bólu lub dyskomfortu w stawie podczas zginania jest normalnym objawem, jednakże powinien stopniowo ustępować w kolejnych tygodniach rehabilitacji. Celem ćwiczeń jest zwiększanie masy oraz siły mięśni kończyny dolnej. Stopniowo przechodzimy również do ćwiczeń propriocepcji w pozycjach wyższych, przybierają one również coraz bardziej dynamiczny charakter. Do nauki chodu włączamy chodzenie w tył, które przyczynia się do pobudzania do aktywności mięśni łydki. W tym etapie, pacjent może zacząć jazdę na rowerze stacjonarnym. Duże znaczenie dla efektów ma zaangażowanie się pacjenta w cały proces poprzez wykonywanie ćwiczeń w domu.
PRZYGOTOWANIE ORAZ STOPNIOWY POWRÓT DO AKTYWNOŚCI
Jest to ostatnia faza rehabilitacji po zabiegu rekonstrukcji ACL. Część pacjentów widząc wspaniałe efekty pracy wykonanej w poprzednich etapach rezygnuje z niej co jest bardzo dużym błędem i może przyczynić się do ponownego urazu! Około 5-6 miesięcy po zabiegu pacjent wykazuje już dużą sprawność, więc jest to czas na rozpoczęcie ćwiczeń dynamicznych oraz specyficznych dla danej dyscypliny w przypadku chęci powrotu do sportu. Jest to właśnie etap kiedy fizjoterapia po zabiegu przybiera bardziej formę funkcjonalnego treningu medycznego, ukierunkowanego na jak najlepsze przygotowanie pacjenta na wyzwania ruchowe jakie niesie za sobą wybrana dyscyplina. Regularne, kontrolne wizyty u fizjoterapeuty oraz uzupełnianie swojego treningu o specyficzne dla danej dyscypliny ćwiczenia powinny trwać co najmniej 12 miesięcy od zabiegu.
Nie wahaj się i zacznij współpracę z wykwalifikowanymi fizjoterapeutami z Reha Prestige, którzy poprowadzą Cię przez wszystkie wyżej wymienione etapy, abyś jak najszybciej odzyskał sprawność!
Z uszanowaniem
Katarzyna Zając
REHABILITACJA PO REKONSTRUKCJI ACL
Reha Prestige Jakub Szymański
NIP: 5862321437
Nr Konta:
47 1090 1102 0000 0001 4287 1915
project by MB Projekty
Godziny otwarcia
pon - czw 8:00 - 20:00
pt 8:00 - 18:00
sb 10:00 - 14:00
Kontakt
+48 574 440 811
rehaprestige@gmail.com
Lokalizacja
ul. Kielecka 20
81-303
Gdynia